تغییراقلیم؛ عامل سیلاب مرگبار در کرمان

فروغ فکری|

این آبگرفتگی‌ها که چند روزی است بخش بزرگی از کشور را در بر گرفته روز جمعه در استان کرمان و شهر بافت خسارت‌های گسترده‌ای بر جای گذاشت و در نهایت پیکر بی‌جان یک مرد و زن که در روستای میانده کیسکان درگیر سیل شده بودند، در حوالی روستای ده زارچی و بیدشک با فاصله ۲ کیلومتر از یکدیگر پیدا شدند.

سیل کرمان در حالی جان شهروندان را گرفته که جایی بسیار دورتر، در غرب آلمان، بارندگی‌های سیل‌آسایی که از عصر چهارشنبه آغاز شده، شمار کشته‌شدگان را به 133 تن رسانده است.

مقامات محلی در روزهای گذشته این پدیده را که باعث مفقودی صدها نفر شده، بیش از همه به تغییرات اقلیمی ربط داده‌اند.

حالا مدیر کل پیش‌بینی سازمان هواشناسی هم به «پیام‌ما» از تغییراتی می‌گوید که سبب شده تعداد حالت‌های جوی افزایش پیدا کند و پدیده‌هایی چون بارش و رعدوبرق با شدت و قدرت تکرار شود و جان‌ها را به خطر بیندازد.

عصر دیروز باران سیل‌آسا و رگبار گسترده در منطقه کیسکان که سیل به پا کرده بود سه خودرو را با خود برد که از این سه خودرو، سرنشینان یک خودرو نیسان خود را نجات دادند و آب خودرویشان را با خود برد. سرنشینان خودرو دیگر هم توسط افراد حاضر در صحنه نجات پیدا کردند اما یک خودرو پژو با سرنشینانش که از تعداد دقیق آنها اطلاعی در دست نیست گرفتار سیلاب شدند.

خودروهای گرفتار در سیلاب حدود چهار تا پنج کیلومتر در آب غوطه خوردند و در نهایت قطعه‌هایی از این خودروها شب گذشته توسط تیم جست‌و‌جو در مناطق مختلف به دست آمد.

مجید زند‌اقطاعی، فرماندار بافت کرمان اعلام کرد که تیم‌های جست‌وجو همچنان درصدد یافتن پیکر سایر مفقودان سیل روز گذشته منطقه کیسکان هستند و از مردم هم خواست تا هشدارهای هواشناسی و مسئولان را جدی بگیرند و طی امروز و فردا از توقف و گذر در محل مسیل‌ها خودداری کنند.

سیل در دیگر نقاط کشور

علاوه بر پنج جان که در بافت اسیر سیل شدند؛ بارش‌ها در شهرستان اسکو در آذربایجان شرقی جان یک مرد ۸۰ ساله را ستاند، در ۱۲ روستای بخش انزل ارومیه و پنج روستای بخش صفاییه خوی سیل به راه انداخت، در استان سیستان‌وبلوچستان ۴۳ روستا در شهرستان‌های سرباز، چابهار و قصرقند دچار سیل و آبگرفتگی شدند.

محمدباقر هنربر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی از خسارات گسترده به باغ‌های سیب و دام‌ها گفت و همچنین از مرگ مردی ۳۵ ساله در روستای آمقان شهرستان اسکو بر اثر صاعقه زدگی خبر داد.

در آذربایجان غربی هم خسارت‌ها کم نبود و 450 هکتار زمین زراعی و ۵۵۰ هکتار از باغات کشاورزی بخش انزل ارومیه دچار خسارت بالای ۸۰ درصد شدند.

هشدارهای هواشناسی در روزهای اخیر با رنگ قرمز و نارنجی بود و این سازمان وضعیت 11 استان را در معرض سیل اعلام کرد. آنطور که در اطلاعیه این سازمان برای روزهای اخیر آمده سامانه رشد ابرهای همرفتی به‌ویژه در ساعات بعدازظهر و اوایل شب در ۱۱ استان آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، گلستان، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، فارس، کرمان، گیلان و مازندران مشاهده خواهد شد.

این سامانه مخاطراتی از جمله رگبار، رعدوبرق، وزش باد شدید، گرد و خاک و تگرگ را در مناطق مستعد موجب می‌شود و درصورت شدت می‌تواند موجب جاری شدن رواناب در مسیل‌ها، احتمال برخورد صاعقه و بالا آمدن ناگهانی سطح آب رودخانه‌ها شود.

سازمان هواشناسی کشور توصیه کرده است که شهروندان نقاط پرمخاطره در حاشیه رودخانه‌ها و مسیل‌ها تردد و توقف نکنند، محکم‌کردن سازه‌های موقتی را در اولویت قرار دهند و هنگام چرای دام در مسیل‌ها و مناطق مرتفع و فعالیت‌هایی مانند کوهنوردی و طبیعت‌گردی احتیاط کنند.

این در حالی است که در هرمزگان هشدار فقط برای سیلاب صادر نشده، بلکه این استان در دریا هم ممکن است دچار موج و توفان شود. مهرداد حسن‌زاده، مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان به همشهری گفته هشدار نارنجی دریایی به همه فرمانداران و اعضای ستاد بحران استان اعلام شده است.

براساس این هشدار وزش باد شدید در جنوب شرق استان و افزایش طول موج‎های دریا تا ۲۰۰ سانتی‌متر به‌ویژه در تنگه هرمز به سمت جنوب می‌تواند خطرناک باشد و به‌طور کلی مناطق دریایی به‌ویژه بندرعباس، قشم، جاسک، سیری، کنگان، لارک، ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک حساسیت بیشتری دارند و به همین دلیل به همه دستگاه‌های خدماتی آنها آماده‌باش داده شده است.

سیلاب‌های اخیر و آماده‌باش به 11 استان در حالی است که سال گذشته هم بارش‌های تابستانی در همین بازه زمانی اواخر تیر ماه خسارات گسترده‌ای به استان‌های مختلف وارد کرد.

سال گذشته 13 استان و 58 شهر و روستا درگیر سیل تابستانه شدند. اتفاقی که 4 کشته برجای گذاشت.

بنا بر اعلام سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر، یک مرد ١٩ساله در آمل در اثر رعد و برق، یک زن ۶۵ ساله در تالش و دو پسر نوجوان ۱۲ ساله در اردبیل بر اثر سیل فوت کردند.

آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، تهران، خراسان جنوبی و شمالی، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، گلستان، گیلان و مازندران از استان‌هایی بودند که از سیل و آبگرفتگی متاثر شدند و خسارت گسترده مردم را در تنگنا قرار داد.

بارش‌های موسمی تابستان، پدیده جدیدی نیست

سیل تابستانه حالا نه تنها گریبان ایران، که بخش‌های گسترده‌ای از اروپا را هم گرفته است و تخریب و مرگ و میر ناشی از سیل به خبر روز جهان بدل شده.

با این وجود صادق ضیاییان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی  می‌گوید پدیده بارش‌های موسمی در تابستان پدیده جدیدی نیست و از سالیان سال قبل، در این سرزمین شاهد چنین بارش‌هایی بوده‌ایم اما حالا شاهد تفاوت‌هایی در شکل و شدت بارش‌ها هستیم.

او توضیح می‌دهد: «بارش‌های تابستانی موسمی همیشه جنوب و جنوب شرق کشور ما را تحت تاثیر قرار می‌داد اما تغییرات اقلیمی باعث شد تا تعداد حالت‌های جوی افزایش پیدا کند و بارش‌های سهمگین، رعد و برق، تگرگ و … آنچنان با شدت و قدرت شوند که در کنار سایر دستکاری‌هایی که در طبیعت کرده‌ایم عامل جاری شدن سیلاب باشند.»

به گفته ضیاییان تغییرات اقلیمی که حالا در ابتدای مشاهده تبعات آن هستیم، در آینده‌ای نسبتا دور می‌توانند عامل تخریب‌های گسترده‌ای باشند و این وضعیت کشور ما را هم بی تاثیر نخواهد گذاشت.

بر اساس توضیح او شرایط فعلی بارش‌ها هم برای استان‌های هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان و فارس تا روز دوشنبه ادامه خواهد داشت و از سویی بوشهر هم دچار این وضعیت بارشی تابستانه می‌شود.

مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی همچنین در پاسخ به سوالی درباره پدیده جوی مونسون که از دریای هند به سمت سیستان و بلوچستان می‌آید هم می‌گوید: «این پدیده به دلیل تغییرات آب و هوایی خودش را به کشور ما نزدیک‌تر کرده و بخش‌های گسترده‌تری از کشور را تحت قرار می‌دهد و حتی به سمت مرکز کشور کشیده می‌شود. با گسترش عوامل تراز میانی جو، این بارش‌ها وسعت بیشتری خواهند داشت و علاوه بر این دامنه بیشتری از کشور را متاثر می‌کنند.»

در کنار این موارد اما آنچه همواره نگرانی‌هایی را برای پیش‌بینی وضعیت ایجاد می‌کرد، کمبود امکانات و تجهیزات به روز بوده است.

نکته‌ای که مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی هم به آن اشاره کرده و می‌گوید: «در برخی از مناطقی که بارش داشتیم ایستگاه رصد و حتی رادار هواشناسی وجود ندارد و چنانچه این کاستی‌ها در سیستم پردازشی وجود نداشته باشد می‌توانیم بهتر و راحت‌تر اوضاع جوی را پیش‌بینی کنیم.»

او می‌گوید هر چند امکانات هواشناسی به نسبت کشورهای پیشرفته کاستی‌هایی دارد اما با این وجود در شرایط فعلی توانسته هشدارهای لازم را صادر کند و نیروهای عملیاتی هم با جدی گرفتن این هشدارها تا حدودی به موقع و خوب حاضر شده‌اند و با این همه لازم است توجه بیشتری به بحث امکانات پایه‌ای این حوزه صورت گیرد.