خطای ۴۲۰۰ تومانی

محسن جلال پور / دولت دوازدهم این روزها دو خطای بزرگ مرتکب شده است که به گمانم ابعاد مخرب این دو خطا از تحریم و ناآرامی‌های اخیر هم بیشتر است؛ یکی تداوم سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی و دیگری سرکوب قیمت‌ها.

وقتی رئیس جمهور می‌گوید: «در بودجه سال ۹۹ برای تامین کالاهای اساسی ارز ۴۲۰۰ تومانی در نظر گرفته شده است.» یعنی این‌‌که دولت قصد دارد بیش از ۱۰ میلیارد دلار دیگر از منابع کشور را با قیمت ۴۲۰۰ تومان بذل و بخشش کند.

این در حالی است که اکثر تحلیلگران و اقتصاددانان با دیدگاه‌های مختلف اقتصادی تاکید کرده‌اند که این سیاست کاملا خطاست. به نظرم ارز ۴۲۰۰ تومانی چند نتیجه ناگوار به دنبال داشته است:

اول اینکه باعث شکل‌گیری طبقه جدیدی از واردکنندگان شده که اکثرا فاقد رگ و ریشه در تجارت هستند. البته این در ذات خود ایرادی ندارد اما موضوع این است که واردکنندگان جدید، اغلب دارای روابط سیاسی هستند و به نوعی نورچشمی سیاستمداران به شمار می‌روند.

دوم اینکه باعث توقف فعالیت تجار شناسنامه دار شده است.

سوم این‌که تشدیدکننده فساد در نظام اداری و فضای کسب‌وکار بوده است.

و در نهایت اینکه به اسم فقرا توزیع شده اما در عمل کام همان طبقه نوظهور را شیرین کرده است.

تجار بزرگی را می‌شناسم که یک عمر مواد اولیه و کالاهای استراتژیک وارد کشور کرده‌اند اما دیگر تمایلی به ادامه کار ندارند. آن‌ها می‌گویند بدون ارز ۴۲۰۰ تومانی قادر به رقابت در بازار نیستند و با ارز ۴۲۰۰ تومانی هم جزو متهمان اقتصادی به حساب می‌آیند، پس از فعالیت اقتصادی کنار می‌کشند چون نمی‌خواهند یک عمر آبرو و اعتبارشان را که ذره ذره به دست آورده‌اند، بر باد دهند.

چرا باید کاری کنیم که بنگاه‌ها و کارآفرینان، رقابت برای دستیابی به رانت ارز ترجیحی یا دیگر رانت‌ها را جایگزین رقابت برای بهره‌وری کنند. این اصلاً اتفاق خوبی نیست؛ فعال اقتصادی را در وضعیتی قرار می‌دهیم که یا باید در صف دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی بایستد و در حالی که اصلا راضی نیست، همه عواقب آن را بپذیرد یا اینکه منصرف شود و کلاً فعالیت‌های خود را متوقف کند.

جهان پر است از تجربه سیاستمدارانی که ابتدا قصد داشتند برای مردم دنیای بهتری بسازند؛ اما در نهایت با ساده‌انگاری مسائل و نادیده گرفتن تجربه دیگران و بی‌توجهی به یافته‌های علمی، زندگی را بر خود و دیگران سخت کردند. نمی‌خواهم بگویم نیت خیر پشت این ایده‌ها نیست اما خیلی از این ایده‌ها در عالم واقعیت جز تشدید فقر و نابرابری نتیجه‌ای به‌دنبال ندارد.