قتلهای ناموسی ; پیچیده و چند وجهی

جنوب استان کرمان نسبت به سایر نقاط استان تفاوتهای فرهنگی دارد. همچنین این بخش از استان صاحب تمدنی غنی و پرشکوه است، اما همزمان از نبود امکانات رفاهی، آموزشی و پزشکی رنج می برد.گاهی وقوع رویدادهای تاسف بار این منطقه را در صدر اخبار رسانه ها قرار می دهد. از جمله حوادث تلخ مرتبط با این منطقه مسئله قتلهای ناموسی است.

در خردادماه سال گذشته پنج قتل با موضوع ناموسی در این منطقه رخ داد.  وقوع این اتفاقات در سالها و شاید دهه های اخیر باعث شده  که مسئولان مختلف راجع به عواقب این مسئله  مهم هشدار دهند.  در همین رابطه یکی از مسئولین سابق دادگستری می گوید:  “آمار پرونده‌های قتل جنوب استان کرمان پنج برابر کل قتل‌های استان کرمان است که باعث شده از تعداد صد پرونده قتل، بیش از ۷۰ درصد مربوط به قتل‌های عمدتاً ناموسی در این مناطق باشد.”

«کرمان نو »این موضوع را با کارشناسان در میان گذاشت و چرایی و چگونگی آنرا جویا شد.
رئیس کل سابق دادگستری استان کرمان در این ارتباط با ما گفت‌و‌گو کرد. او با تاکید بر امنیتی نبودن اینگونه قتل‌ها می گوید که هر نوع قتل با این انگیزه نمی تواند تهدید کننده امنیت اجتماعی تلقی شود، بلکه این قتل‌ها ناشی از یک نوع فقر فرهنگی است. بزرگترها و والدین به جای اینکه بیایند رابطه غیر شرعی دختر و پسری را شرعی کنند، اقدام به کشتن آنها می کنند که این ارتکاب گناه بزرگتری است.

حجت الاسلام توکلی می‌گوید که مادامی که سر طایفه ها این نوع اقدامات را محکوم نکنند، شاهد کاهش این معضل اجتماعی نخواهیم بود. متاسفانه این حوادث کم هم نیست. گاهی بخاطر یک رابطه چه بسا چندین قتل اتفاق بیفتد، که از نظر شرعی گناه است، اقدامی غیر قانونی است و همچنین از نظر اجتماعی و فرهنگی یک نوع عیب و نقص برای آن منطقه تلقی می شود.
وی بر نقش مسئولان تاکید می کند و می گوید مسئولین فرهنگی اجتماعی منطقه باید در جلسات مختلف، سران طوایف را توجیه کنند و نسبت به ادامه این آسیب بزرگ اجتماعی به آنها هشدار دهند. همچنین مرکز استان می تواند پیگیری و مطالبه کند. ائمه جمعه و جماعات، اداره ارشاد، اداره تبلیغات اسلامی و فرمانداران می توانند در این زمینه اقدامات موثری انجام دهند.

موضوع قتل‌‌های ناموسی ما را برآن داشت که با یک جامعه شناس گفت‌وگو کنیم . وحیدزاده با تاکید بر متفاوت بودن ارزش‌ها در جوامع مختلف می گوید که وقتی از بیرون به یک جامعه نگاه می کنیم، نمی توانیم تصور درستی از یک عنصر فرهنگی در آن جامعه داشته باشیم. پس بهتر است در رابطه با خوب یا بد بودنش قضاوت نکنیم .
وی با اشاره به تفاوت ارزش‌ها در کرمان با جنوب کرمان معتقد است که جنوب استان کرمان محیطی است که یکسری اقتضائات هنجاری و ارزشی مبتنی بر شرایط محل دارد. خط قرمزهای تعریف شده خودش را دارد. وقتی آنرا با شهری مثل کرمان مقایسه می کنیم، کرمان هم خط قرمزهای خاص خود را دارد. ما باید این تفاوت را قائل باشیم و انتظار نداشته باشیم خط قرمزهایی که در شهر کرمان تعریف می شود، در جنوب کرمان هم حاکم باشد.

جامعه متناسب با سطح پیشرفت مردمش، متناسب باسطح امکانات، متناسب با سطح آگاهی و شناخت مردمش قواعد، هنجارها و ارزش های خاص خودش را دارد.

این جامعه شناس ضمن مثبت شمردن پایبندی به سنت‌ها می‌گوید که از طرفی هم پایبندی این مناطق به سنت‌ها مثبت محسوب می شود. زیرا هنوز انسجام سنتی خود را حفظ کرده است و به ارزشهای سنتی احترام گذاشته می شود. از طرفی ضعف محسوب می شود، چون جامعه نتوانسته خود را با شرایط روز و قواعد دنیای مدرن هماهنگ کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد که آنجا قتل ناموسی کارکرد دارد، کارکرد حفظ آبروی خانواده. کسی که این کار را انجام داده است، افتخار می کند که آبروی خانوادگی را حفظ کرده است. اگر این اتفاق برای یک خانواده بیفتد و اقدام به قتل نکند، طرد می شود و نسبت به آن خانواده تلقی و برداشت منفی صورت می گیرد، که آن خانواده نتوانسته آبروی خانوادگی‌اش را حفظ کند و تصور بی غیرتی و بی تعصبی شکل می گیرد، تصوری بسیار نکوهیده.

آنجا آبروی اجتماعی و همبستگی اجتماعی خیلی مهمتر از جان یک فرد است، حفظ آبروی خانواده یک مزیت محسوب می شود.
وحید زاده با تاکید بر نقش مهم زمان و رسانه ها در وقوع تغییرات اجتماعی ادامه داد برای آنکه بتوانیم قتلها را در این منطقه کاهش دهیم باید جامعه را از آن شرایط سنتی جدا کرده و متناسب با شرایط روزشکل دهیم. وقتی جامعه با جریان اصلی زندگی اجتماعی هماهنگ شود، فکر ، روان و رفتار اجتماعی فرد متناسب با جریان اصلی زندگی اجتماعی می شود و به مرور زمان این حساسیتها کاهش پیدا می کند. دیگر قرار نیست بخاطر یک رابطه احتمالی کشت و کشتار بین طوایف اتفاق افتد. تغییرات تحت تاثیر رسانه های جمعی و رسانه های مجازی اتفاق می افتد و طی یک فرایند این حساسیتها کم می شود. این یک جریان است، به مرور زمان ما تحت تاثیر متغیرهای مختلف قرار می گیریم که این متغیرها نگاه ما را به دنیا تغییر می دهد.
این جامعه شناس بردقت مسئولان در مواجهه با این مسائل تاکید کرد و گفت گاهی ممکن است مسئولین در این زمینه ها اقدامی انجام دهند که پیامد خوبی برای منطقه نداشته باشد. باید به گذر زمان سپرد، باید آموزش داد، آموزشهای فرهنگی نه تنبیه. زیرا تنبیه کارکرد معکوس دارد. مثلا اگر کسی که قتل ناموسی انجام داده است، مجازات شود، تبدیل به قهرمان می شود. چرا که برای حفظ آبروی خانواده از جانش هم گذشته است. مثلا روحانیونی که بنا به مراسم مختلف ایام ماه رمضان یا محرم به آن مناطق سفر می کنند و نفوذ کلام بالایی در آن منطقه دارند، می توانند تغییر مورد نظر مسئولان را با مطالب دینی تلفیق کرده و ارائه دهند و در فرایند زمان حساسیت‌های این افراد را به موضوع کاهش دهند. این اقتضائات یک شبه تعریف نشده اند بلکه در فرایند زمان و مبتنی بر پذیرش عموم مردم و افرادیکه در آن جامعه زندگی می کنند، شکل گرفته اند.