تغییرات شدید اقلیمی گریبانگیر کرمان است
مجتبی پورحبیبی_ پیامدهای خشکسالی و کم‌آبی در کرمان این روزها به یک ماجرای تلخ تبدیل شده است؛ به طوری که خسارت شدید خشکسالی و افزایش گرمای هوا در فصول مختلف سال زیان‌های هنگفتی را به بسیاری از محصولات استراتژیک وارد کرد. مطالعات نشان می‌دهد شدت خسارت‌های به‌جا‌مانده در بخش پسته استان به حدی بوده که مجموع این خسارت‌ها از بودجه یک سال بیمه کشاورزی کل کشور بیشتر بوده است.
از سوی دیگر کرمانی‌ها که روزگاری فقط خبرهای ریزگردها را از تلویزیون نظاره‌گر می‌شدند، طی ۵ سال گذشته به شدت در گیرودار امواج خبری ریزگردها و توفان‌های شن شده‌اند به طوری که در شرق کرمان به ویژه ریگان و فهرج هر هفته حداقل یک بار پدیده توفان شن زندگی مردم را مختل کرده و بعد از آن توفان ریزگردها از آسمان به زمین هجوم می‌آورند.
این‌همه در حالی است که مانایی فصل گرم در فصل پاییز و زمستان هم به وضعیتی عادی تبدیل شده است. فصول گرم سال طولانی و روزهای گرم هم در کرمان بیشتر شده است. از سوی دیگر حدهای هواشناسی نیز دستخوش تغییر شده و دیگر خبری از یخبندان نیست. به همین دلیل نیاز سرمایی گیاهان در فصل سرد نیز آن‌طور که باید تامین نمی‌شود. تغییرات اقلیمی کرمان تا آنجا پیش رفته که مدت‌هاست کرمانی ها برف را به چشم ندیده اند و بارش‌ها از برف به باران تبدیل شده و باران نیز به‌ندرت می بارد به‌طوری که کرمان جزو سه استان دارای تنش آبی شدید در کشور قرار گرفته است.
از این‌رو نوسانات شدید آب و هوایی در کرمان باعث شده تا طرح‌های مطالعاتی در خصوص تغییرات هواشناسی بر روی کشاورزی در دستور کار پژوهشگران قرار گیرد. در همین خصوص با مریم سلاجقه دانش آموخته دکترا هواشناسی در شاخه کشاورزی گفت‌وگو کرده‌ایم. سلاجقه که مدت‌هاست طرح‌های مطالعاتی در خصوص تغییرات هواشناسی بر روی کشاورزی استان کرمان را در دست اقدام دارد می گوید از نظر علمی شاهد تغییرات آب و هوایی در استان کرمان هستیم که بیشترین تاثیر را در بخش کشاورزی بر جای گذاشته است. او ضمن اشاره به بحرانی بودن عواملی از جمله مدیریت منابع آبی، بروز توفان‌های شنی و افزایش تغییرات دمایی می‌گوید استان دچار مشکلات عدیده‌ای شده است و خشکسالی باعث شده تا ریزگردها در استان بیشتر شوند به طوری که در کوچکترین توفان گردوخاک دیده می‌شود. اینها همه بحران هستند، برخی قابل کنترل و برخی غیرقابل کنترل هستند. به گفته او فصل های استان تقریباً جابه جا شده به طوری که نوسانات دمایی زمستان‌ها و تابستان‌های استان را دگرگون کرده است.
این پژوهشگر هواشناسی در پاسخ به این سوال که چشم‌انداز و آینده تولید و کشت محصولاتی مانند پسته و خرما را با توجه به تغییرات شدید آب و هوایی چطور می بیند، می‌گوید پاسخ به این سوال خیلی سخت است. چراکه در کنار همه عوامل مدیریتی عوامل محیطی نیز قرار دارند و باید درنظر گرفته شوند. بنابراین باید به دو نکته توجه کرد. اول اینکه ما بحران کمبود آب را داریم و کشاورزان کرمانی با بحران آب مواجه هستند و نمی‌توانند مزارع و باغاتشان را آبیاری کنند. از سوی دیگر از مساله آب که بگذریم کشاورزان با گرما و وزش بادهای شدید مواجه هستند و به نظر می رسد این دو عامل برای آنها غیرقابل کنترل است. بنابراین مجموعه‌ای از عوامل در پایداری و ثبات شرایط آب و هوایی دخیل هستند و با در نظر گرفتن شرایط مثبت آنها این امکان وجود دارد تا بتوانیم چشم‌انداز خوبی نسبت به آینده محصولات یادشده داشته باشیم.
او همچنین به کشت محصولات جایگزین در استان اشاره می‌کند و می‌گوید رفتن به سمت کشت محصولات جایگزین در استان برنامه‌ای است که نیازمند فرهنگ‌سازی برای کشاورزان و همین‌طور همکاری جهاد کشاورزی استان است تا بتوانیم در جهت مقاوم‌سازی یا تولید گونه‌هایی که با شرایط جدید آب و هوایی استان تناسب دارند گام برداریم. از این‌رو جهاد کشاورزی می‌تواند در این خصوص ورود کرده و گونه‌های مقاوم گیاهی را معرفی کند و یا اگر قرار است باغات یا مزارعی را تغییر کشت دهند نوع میوه جایگزین را اطلاع رسانی کنند.
به گفته او اگر قرار است محصول پسته به دلیل کم‌آبی و مرقون به صرفه نبودن تولید نشود باید تعیین شود جایگزین آن چه محصولی است که به اندازه همان پسته می‌تواند درآمدزایی مناسب برای کشاورز و همین طور شهرت داخلی و صادراتی برای استان و کشور داشته باشد.