جهان به دنبال شناخت تمدن هلیل

خبرنگار: نجمه سعیدی

دشت باستان شناسی جیرفت ۶ هزار سال قدمت دارد،2 محوطه کنارصندل و شهر قدیم جیرفت از بزرگترین محوطه‌های عصر مفرغ و دوره شهرنشینی به شمار می‌روند، این موارد نتایج بررسی های پیشین در این مناطق تاریخی است و اکنون تیم جدیدی از باستان شناسان در جنوب استان مشغول کاووش هستند.

فریدون فعالی مدیر کل میراث فرهنگی استان کرمان در مورد ششمین فصل پژوهش‌های باستان شناسی جیرفت به کرمان نو گفت: تیم های کاووشی که در استان ها مستقر می شوند با توجه به مجوزی که پژوهشگاه باستان شناسی می دهد یک سلسله مطالعاتی را دنبال می کنند.

وی افزود: ابتدا مسوول کاوش مشخص می شود و بعد نماینده استانی این کاووش را مشخص می کنند . بعد ماموریتشان، این است که بیایند و در محوطه های تاریخی که از قبل مشخص شده است، کار کاووششان را انجام دهند و در نهایت متعهد هستند که بر اساس کاووشی که انجام داده اند، نتایج مطالعاتشان را در قالب تیم کارشناسی که مستقر شد و درقالب یک هیات هستند، منتشر کنند.

فعالی ادامه داد: که همراه این هیات آلمانی، نماینده استان، دکتر علی دادی هم دراین گروه است و این تیم را همراهی می کنند بعد این تیم موظف است، کار کاووش و نتایج بررسی را در قالب ژورنال هایی که تهیه و منتشر کند که یک نسخه اش هم حتما به پژوهشگاه باستان شناسی ارائه می شود و در داخل استان هم به همین شکل مطالعاتشان را گزارش می دهند.

فریدون فعالی یادآور شد، علاوه بر تیم آلمانی که به تازگی وارد جیرفت شده اند، یک تیم پژوهشی دیگر هم در جنوب استان در حال فعالیت هستند.

به گفته فعالی، این مراودات علمی همیشه بین دانشگاه های مختلف در جهان وجود دارد و نفراتی که در این هیات ها فعال هستند، مورد تایید پژوهش های باستان شناسی قرار می گیرند.

مدیر کل میراث فرهنگی استان در پاسخ به این سوال که آیا این پژوهش ها به طور کلی در گردشگری تاثیر دارد، گفت: صد درصد تاثیر دارد، ما چه دلیلی می گوییم تاریخ و پیشینه کشور ما، تاریخ هفت هزار ساله است چون این مدل پژوهش ها مشخص کرده است، خیلی از مواردی که کشف می شود تمدن و تاریخ کشور ما را بازگو می کند.

وی افزود: مثلا اگر در کاووش شهر سیستان یک چشم مصنوعی کشف می شود و نشان می دهد که در هفت هزار سال پیش تکنولوژی پزشکی در ایران چه پیشرفت زیادی داشته است یا نقوشی که پیدا و کشف می شوند خیلی از اطلاعاتی را به ما می دهد باورش سخت است که چندین هزار سال پیش چه تمدنی در این کشور رایج بوده است و این در شناخته شدن یک منطقه در جهان بسیار تاثیر گذار است.

فعالی ادامه داد: به عنوان مثال منطقه کنار صندل که به عنوان یک پایگاه تاریخی در جهان مورد تاکید است به دلیل این پژوهش ها است و همین اطلاعات وارد سمینارها و مجلات می شود و به واسطه همین تحقیقات یک منطقه جاذبه گردشگری می شود و از آن سر دنیا می آیند که یک منطقه ای را ببینند.

وی عنوان کرد: کسی که وارد کشور می شود با آگاهی دنبال دیدن این شهر می آید، شاید آدم های معمولی ندانند که کنار صندل کجا است اما یک باستان شناس، یک گردشگری که از سایر کشورها می آید با آدرس می آید که این منطقه را ببیند.

فعالی در مورد هزینه های این کاوش ها گفت: این یک پروژه مشترک و هزینه ها هم مشترک تامین می شود و به طور کلی بستگی به نوع قراردادی است که پژوهشگاه باستان شناسی در سطح ملی با هیات ها و دانشگاه های مختلف دنیا می بندد ومیراث فرهنگی در اصل فقط مجری است.

فریدون فعالی در مورد تاثیر شیوع کرونا بر این پژوهش ها گفت: پژوهش های باستان شناسی اکنون با رعایت اصول بهداشتی برای جلوگیری از ابتلا، در حال انجام اند و کارها قطع نشده است.

مستند سازی محوطه‌های شناسایی شده در جنوب کرمان

سرپرست ایرانی هیئت باستان شناسی، در گفتگو با ایرنا گفت: هیات مشترک باستان شناسی ایران و آلمان در ششمین فصل از پژوهش‌های باستان شناسی جنوب استان کرمان به مستند نگاری تپه‌ها و محوطه‌های شناسایی شده در پنج فصل گذشته می پردازند.

نادر علیداد سلیمانی گفت: در پنج فصل پژوهش های باستان شناسی صورت گرفته بخش عظیمی از این حوزه مورد مطالعه قرار گرفته است.

او حاصل فعالیت باستان شناسان ایرانی و آلمانی را شناسایی ۲۷۴تپه، محوطه و ابنیه تاریخی اعلام کرد و افزود : قدیمی ترین استقرار های مشاهده شده به دوره نوسنگی تعلق دارد که تا ادوار مختلف اسلامی تداوم دارد.

این باستان شناس تصریح کرد: حوزه مورد مطالعه این هیئت در برگیرنده ۷شهرستان جنوبی استان کرمان شامل جیرفت،کهنوج، عنبرآباد، فاریاب، رودبار، قلعه گنج و منوجان است.

علیداد سلیمانی شهر های یاد شده را واقع در حوزه های فرهنگی هلیل رود دانست و گفت: این بخش از استان کرمان از غنای فرهنگی تاریخی قابل توجهی برخوردار است.

وی در پایان با بیان اینکه مجوز ششمین فصل بررسی باستان شناسی جنوب استان کرمان توسط ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است تصریح کرد: این پروژه با همکاری پرفسور فرتزنر سرپرست آلمانی هیئت باستان شناسی از دانشگاه توبینگن در حال انجام است.

راه‌اندازی آزمایشگاه تشخیص و پایگاه باستان شناسی در جیرفت

در همین فصل پژوهش ها یک محوطه تاریخی جدید در شهرستان جیرفت کشف شد، فرماندار جیرفت ابوذر عطاپور وزیری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: کاوشگران در قلب شهر تاریخی و کهن جیرفت یک محوطه تاریخی در منطقه تم‌گاوان این شهرستان کشف کردند.

وی ادامه داد: طبق گزارشات اولیه یک سازه بسیار مهم از دوره هخامنشی در محوطه تاریخی و باستانی تم‌گاوان در جیرفت کشف شده که قدمت این تپه مربوط به ۶ هزار و ۵۰۰ سال پیش و هزاره سوم پیش از میلاد است.

رییس شورای تامین جیرفت گفت: یک گروه باستان‌شناسی در این محوطه برای ادامه روند کاوش‌ها مستقر شده است.

وی از راه‌اندازی آزمایشگاه تشخیص و پایگاه باستان شناسی در جیرفت خبر داد و افزود: داده‌ها و اشیاء برداشت شده از محوطه‌های باستان‌شناسی برای تحقیقات بیشتر به محل پایگاه باستان‌شناسی جیرفت منتقل می‌شوند.

سیستم اداری 6 هزار ساله

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان در باره این کاووش ها گفت: تپۀ باستانی تم گاوان که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است سه دورۀ مهم فرهنگی همچون دوره مس سنگی، عصر مفرغ و دوره‌های تاریخی هخامنشی و اشکانی را در خود جای داده است.

فعالی در ادامه تصریح کرد: این ویژگی در کمتر تپۀ باستانی در حوزۀ فرهنگی هلیل رود دیده می‌شود و نشانگر اهمیت دوچندان این محوطه است.

او بیان داشت: کاوش‌های باستان شناسی تم گاوان اطلاعات ارزنده و جدیدی از روند تکاملی فرهنگ‌های جیرفت در اختیار باستان شناسان قرار داده است که مربوط به دوران پیش از شکل گیری تمدن و شهرنشینی در این منطقه است.

فعالی با بیان اینکه مدارک بدست آمده از تم گاوان نشان می‌دهند که این محوطه در حدود شش هزار سال پیش یک مرکز مهم تولید سفال در حوزه هلیل رود بوده است، افزود: با توجه به مدارک و شواهد به دست آمده نظیر مهر و دیگر آثار مکشوفه می‌توان گفت دست کم در حدود ۶ هزار سال پیش یک سیستم مدیریت اداری در این منطقه از ایران وجود داشته است.