ضرورت مستندنگاری و معرفی ارزش‌های تاریخی اقوام مختلف

به گزارش کرمان‌نو، عقیل سیستانی؛ پژوهشگر، مدرس دانشگاه و برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۲ در گفت‌وگو با ستاد خبری سی و یکمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، گفت: «هفته کتاب» یک مناسبت فرهنگی خاص است. لازم است در این رویداد مهم کتاب‌های ارزشمندی که در سال‌های گذشته منتشر شده به‌درستی معرفی شوند. در واقع ترویج فعالیت‌های علمی، پژوهشی، چاپی و کتاب‌های منتشر شده، در حوزه‌های تاریخی، فرهنگی و هنری در این هفته اهمیت زیادی دارد.

او با اشاره به این که «هفته کتاب» بستری مناسب برای معرفی و جلب‌توجه مخاطبین به حوزه کتاب و کتاب‌خوانی است، گفت: به اعتقاد من قلم، زبان و کتاب جزو مهم‌ترین ابزارهای شناخت و معرفی ارزش‌های تاریخی و سنتی جامعه محسوب می‌شوند و می‌توانند به رشد و توسعه ظرفیت و پتانسیل‌های حوزه‌های مختلف کمک کنند. لازمه کارهای علمی، تحقیقات منسجم و شناخت کامل از گذشته است؛ پژوهش و چاپ کتاب می‌تواند در حفظ، احیاء، توسعه و ترویج هنرهای سنتی بسیار اثرگذار و ماندگار باشد.

 عقیل سیستانی بیان کرد: ابزار اصلی یک پژوهشگر علاوه بر تحقیقات میدانی و بررسی اسناد و مطالعات مکتوب گذشته، استفاده از کتاب‌هایی است که به‌روز چاپ و منتشر شده‌اند. امروزه با تغییری که در سبک زندگی ما صورت‌گرفته بحث زمان و دسترسی آسان به خدمات خیلی مهم است. اگر زیرساخت‌های اینترنت و فضای مجازی در کشور مهیا شود آن وقت می‌توان از فضای مجازی به‌عنوان بهترین ابزار برای مطالعه اسناد و پژوهش و تحقیق استفاده کرد.

 این پژوهشگر، مدرس دانشگاه تأکید کرد: جمع‌آوری، ثبت، مستندنگاری و معرفی ارزش‌های تاریخی، هنری و فرهنگی ایلات و عشایر مناطق مختلف به‌خصوص استان کرمان که دارای ۳۱ ایل و ۵۸ طایفه مستقل است می‌تواند کمک شایانی به حفظ، احیاء و توسعه پایدار هنرهای سنتی و به‌تناسب معیشت آنها نماید.

 دانش‌آموخته مقطع دکتری تخصصی رشته پژوهش هنر دانشگاه تهران، با ابراز خرسندی از فعال‌شدن سامانه «بازار کتاب» گفت: خرید کتاب به‌صورت مجازی یکی از اقدامات خوب مسئولان فرهنگی در جهت دسترسی آسان به کتاب، مستندات و عدالت فرهنگی و اجتماعی است اما نیاز به تکامل بیشتری دارد.

او افزود: خرید از کتاب‌فروشی‌ها به‌صورت مجازی برای مناطق محروم روستایی و عشایری یک فرصت مناسب است که با حذف مکان و زمان بتوانند کتاب‌های موردنیاز و علاقه خود را خریداری و تهیه کنند. اما ازآنجایی‌که فرایند سنتی تولید کتاب در کشور بر چاپ و انتشار کتاب به‌صورت کاغذی متمرکز است، جا دارد برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری نوینی از سوی مسئولان فرهنگی کشور در نظر گرفته شود تا از سیستم سنتی به سمت‌وسوی انتشار نسخه الکترونیکی کتاب‌ها پیش برویم.

 سیستانی با بیان این که یکی از مشکلات اساسی عدم رعایت قانون کپی‌رایت است، گفت: باید حق انحصاری بهره‌برداری نشر، پخش و عرضه کتاب برای پدیدآورندگان آثار محفوظ بماند، اگر هر ناشر، نویسنده یا تصویرگر بخواهد اثری را به‌صورت الکترونیکی عرضه کند به دلیل عدم رعایت قانون کپی‌رایت، اثرش به سرقت می‌رود و اشخاصی با کپی‌کردن آن می‌تواند بخشی یا تمام آن اثر را به نام خودشان ثبت کنند. به‌هرحال همه کشورها به سمت‌وسوی الکترونیکی کردن کتاب در بستر اینترنت حرکت کرده‌اند و دراین‌خصوص به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند.

او تأکید کرد: ما نیز دیریازود باید همانند سایر کشورها به این سبک و سیاق بپیوندیم و تحقق این امر منوط به تدوین آیین‌نامه‌های لازم و بستر مناسب و همت بالای مسئولان فرهنگی کشور است.

 این استاد دانشگاه تصریح کرد: برخی از افراد جامعه هنوز از امکانات و خدمات کتابخانه‌های مجازی و نحوه دسترسی به کتاب‌های الکترونیکی شناختی ندارند. «بازار کتاب» فرایند ارسال کتاب به دست مخاطب را سریع‌تر انجام می‌دهد.

 رعایت قانون کپی‌رایت لازمه انتشار کتاب‌های الکترونیک

 برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: توصیه من به‌عنوان یک نویسنده، محقق و پژوهشگر به مسئولان فرهنگی کشور این است که باید تدابیری اصولی برای رعایت قانون کپی‌رایت در کشور اندیشیده شود.

 سیستانی با بیان اینکه فضای مجازی تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده است، گفت: فضای مجازی زمینه مناسبی را برای محققان، علاقه‌مندان و نویسندگان برای استفاده از مطالب و مقالات الکترونیک برای ایجاد یک گفت‌وگوی سازنده و علمی در بستر اینترنت را فراهم کرده است. باتوجه‌به افزایش قیمت کتاب، همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، باید شرایط لازم برای انتشار کتاب‌های الکترونیک با حفظ حقوق مادی و معنوی آن برای نویسندگان و ناشران مهیا شود، این امکان می‌تواند بستر خوبی برای آموزش، معرفی و گسترش مباحث مختلف را فراهم کند.

 این پژوهشگر و مدرس دانشگاه در پاسخ به این سؤال که چرا بسیاری از آثار نویسندگان نمی‌تواند به‌صورت الکترونیکی در بستر وب عرضه شود، گفت: اولاً جامعه ما سنتی است و به طور معمول، مردم کتاب‌های کاغذی را بهتر می‌پسندد. من یا هر نویسنده دیگری وقتی یک کتاب را به شکل کاغذی و فیزیکی چاپ می‌کنیم یک درآمدی از فرایند فروش کتب داریم، حال سؤال اینجاست که یک کتاب الکترونیک چگونه می‌تواند درآمدزایی لازم را برای ناشران و نویسندگان مهیا نماید!

او افزود: برخی ارگان‌ها، بنیادها، و سازمان‌ها یا خود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که متولی این امر است باید بستری را مهیا کند تا به‌درستی حقوق مادی و معنوی هر مؤلف برای انتشار اثرش در بستر مجازی حفظ شود. به‌این‌ترتیب همه می‌توانند حتی در مناطق محروم دسترسی آسان‌تر و بهتری به کتاب داشته باشند. مهم‌ترین کاری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند در این زمینه انجام دهد این است که برای بسترسازی اصولی کتاب‌های الکترونیکی در بستر وب که این رویه الان در کشورهای مختلف انجام شده است، کاری را انجام دهد که فروش و مبلغ کتاب الکترونیکی در بستر اینترنت به مؤلف و ناشر برسد.

  مجموعه کتاب «دایرةالمعارف دستبافته» داری استان کرمان به قلم دکتر عقیل سیستانی کتاب برگزیده پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در هفته کتاب و کتاب‌خوانی است. وی متولد ۲۵ آذرماه ۱۳۶۲ در بردسیر استان کرمان پژوهشگر، مؤلف، مدرس دانشگاه است. سیستانی، دانش‌آموخته مقطع دکتری پژوهش هنر دانشگاه تهران و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد هنرِ اسلامی و کارشناسی صنایع‌دستی، است.

 عقیل سیستانی از سال ۱۳۸۱ مطالعات و فعالیت‌های علمی و پژوهشی مستمر خود را در حوزه‌های مختلف فرش دستبافت و صنایع‌دستی آغاز کرد و در سال ۱۳۹۳ مقام پژوهشگر برتر حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی کل کشور در عرصه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی کسب نمود.

 تحقیق، تألیف، عکاسی، تدریس و جمع‌آوری قالی و گلیم‌های دستباف آنتیک را در کنار همکاری با سازمان‌ها و مراکز مرتبط نظیر پژوهشگاه میراث‌فرهنگی، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، گردشگری، اداره کل میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان، اتاق بازرگانی استان کرمان، مرکز ملی فرش و دانشکده‌های هنر و معماری دانشگاه‌های کرمان، سیستان و بلوچستان، کردستان و دانشگاه هنر تهران و دانشگاه خدمات جهانگردی استان کرمان را در کارنامه تجارب کاری او قرار دارد.

تاکنون حاصل پژوهش‌های وی چاپ و انتشار ۶ کتاب با مرکز معرفی فرهنگیِ پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان است. مجموعه پنج جلدی کتاب‌های «دایرةالمعارف دستبافته داری استان کرمان»، شامل جلد اول (مناطق بافت، رابُر و ارزوئیه)، جلد دوم (مناطق بردسیر و شهربابک)، جلد سوم (گزیده قدیمی‌ترین و بهترین دستبافته منطقه سیرجان)، جلد چهارم (دستبافته عشایری و روستایی شهر جهانی سیرجان)، جلد پنجم (گلیم شهرِ جهانی سیرجان)  است که این مجموعه در سال جاری (چهلیمن دوره جایزة کتاب سال)، به‌عنوان برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی انتخاب شده‌اند که ماحصل 16 سال پژوهش‌های علمی و میدانی ایشان است و همچنین دیگر اثرشان، کتاب معرفی صنایع‌دستی استان کرمان، جلد اول (با تأکید بر رشته‌های شاخص) است.

همچنین او مجری طرح‌های پژوهشی مختلفی بوده است و همچنین چاپ و انتشار مقالاتی مرتبط با این حوزه را در سابقه شان دارند. ایشان كماكان به تدریس، تحقيق، پژوهش و نشر ادامه كتاب های دايرةالمعارف دستبافته داری  استان كرمان مشغول است.

سی‌ویکمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «آینده خواندنی است» از بیست‌وسوم آبان‌ماه آغاز به کار کرد و تا سی‌ام آبان‌ماه ۱۴۰۲ به کار خود ادامه می‌دهد.